Ben ik als ZZP muziekdocent een schijnzelfstandige?

22 juni 2023

Ben jij als ZZP muziekdocent een schijnzelfstandige? Tegenwoordig hoor je veel over schijnzelfstandigheid. Loop jij als zzp-docent bij een muziekschool risico op schijnzelfstandigheid? Wat is schijnzelfstandigheid eigenlijk?

1. Wat is schijnzelfstandigheid?

Tegenwoordig hoor je veel over schijnzelfstandigheid. Loop jij als zzp-docent bij een muziekschool risico op schijnzelfstandigheid? Wat is schijnzelfstandigheid eigenlijk?

Schijnzelfstandigheid is de situatie waarin het lijkt alsof iemand een opdracht als zelfstandige uitvoert, maar dat volgens de Belastingdienst niet is. Schijnzelfstandigheid houdt in dat iemand als zzp'er werkt bij een opdrachtgever, terwijl er feitelijk sprake is van een arbeidsovereenkomst. Zelfs als jij een goedgekeurde modelovereenkomst hebt gebruikt kan er sprake zijn van schijnzelfstandigheid. Jij bent zelf verantwoordelijk om dit goed in de gaten te houden. Dat geldt ook voor je opdrachtgever. Schijnzelfstandigheid is verboden en dus strafbaar. Beide partijen kunnen hier dan ook voor bestraft worden.

2. Waarom is schijnzelfstandigheid een probleem?

Als je als zzp’er met een eenmanszaak (IB-ondernemer) voldoet aan de door de overheid gestelde ondernemerscriteria heb jij recht op allerlei fiscale voordelen, regelingen en ondernemersfaciliteiten zoals de startersaftrek, zelfstandigenaftrek, MKB-winstvrijstelling, BTW aftrek etc. Daarnaast hoeft je opdrachtgever geen loonbelasting en premies volksverzekeringen af te dragen over de door jou gefactureerde omzet.

Als iemand onterecht als ondernemer inkomstenbelastingen betaalt dan mist de overheid veel belastinginkomsten door de voordelen die de ondernemer krijgt, maar ook doordat de opdrachtgever geen loonbelasting en premies volksverzekeringen betaalt.

3. Wanneer ben jij ondernemer?

De wet en de rechtspraak stellen bepaalde eisen waar jij als ondernemer moeten voldoen.

Je levert goederen of diensten.
Je vraagt er meer geld voor dan het jou gekost heeft om te maken, je verdient er geld aan.
Je voert werkzaamheden uit voor “eigen rekening en risico”.
Je investeert geld en tijd in de start of groei van je bedrijf.
Je werkt regelmatig in je eigen bedrijf en gaat het niet om een eenmalige klus.
Je werkt voor drie of meer opdrachtgevers.
Je jaaromzet komt niet voor 70% of meer bij één opdrachtgever tot stand.
Je bepaalt zelf wanneer en hoe jij je werk doet, er is geen gezagsverhouding tussen de opdrachtgever en jou.
Je gebruikt eigen materialen, gereedschappen en apparatuur om de werkzaamheden uit te voeren.
Je loopt ondernemersrisico. Je bent zelf aansprakelijk voor de schulden van je bedrijf.
Jij loopt financieel risico als jij je werk niet goed doet.

4. Wanneer is er sprake van een arbeidsovereenkomst?

Het is eigenlijk heel simpel: als er sprake is van loon, persoonlijke arbeid én een gezagsverhouding, dan is er volgens de wet sprake van een arbeidsovereenkomst. In de wet staat:

De arbeidsovereenkomst is de overeenkomst waarbij de ene partij, de werknemer, zich verbindt in dienst van de andere partij, de werkgever, tegen loon gedurende zekere tijd arbeid te verrichten.

Hier zijn de drie essentiële onderdelen van een arbeidsovereenkomst uit af te leiden. Er moet sprake zijn van arbeid, loon en gezagsverhouding.

Bij een zzp-opdracht is er natuurlijk al snel sprake van arbeid en loon. En wellicht ook van gezagsverhouding.

5. Wanneer is er gezagsverhouding?

Maar wanneer is er sprake van een gezagsverhouding? Volgens het Handboek Loonheffing van de Belastingdienst moet worden gekeken naar vijf elementen:

Leiding en toezicht
Vergelijkbaarheid personeel
Werktijden, locatie, materialen, hulpmiddelen en gereedschappen
Manier waarop de werkende naar buiten treedt
Overige relevante aspecten

Het gaat er dus niet alleen om of de opdrachtgever jou als zzp’er wel of geen instructies geeft hoe je de opdracht uit voert, maar er moet ook gekeken worden naar de andere elementen van de werkrelatie.

Wezenlijk onderdeel van de organisatie

De Belastingdienst vindt het van belang of de zzp’er een wezenlijk onderdeel vormt van de organisatie van de opdrachtgever. Als jij de ZZP'er een wezenlijk onderdeel is van het bedrijf is dit een belangrijke indicatie is dat er gezagsverhouding bestaat. Als docent bij een muziekschool ben jij een wezenlijk onderdeel van de muziekschool. Immers geef jij de muzieklessen die de muziekschool verkoopt. Zonder de docenten zijn er geen lessen. En zonder lessen heeft een muziekschool geen bestaansrecht. Het draait immers om de lessen. Als de werkzaamheden ‘structureel ingebed’ zijn in de bedrijfsvoering van de opdrachtgever dan is er meestal sprake van een gezagsverhouding.

Gebruik eigen bedrijfsmiddelen en bedrijfsnaam

Een ander belangrijk element is of de zzp’er zijn eigen bedrijfsmiddelen gebruikt en of de zzp’er vrij is om zijn eigen bedrijfsnaam te gebruiken tijdens de werkzaamheden. Als docent bij een muziekschool maak jij meestal gebruik van de faciliteiten, instrumenten en apparatuur van de opdrachtgever. En moet je communiceren vanuit de muziekschool, niet vanuit je eigen bedrijfsnaam. Ook hier is het vrij duidelijk dat er al snel sprake is van gezagsverhouding.

Verdeling van de risico’s en aansprakelijkheid

De Belastingdienst kijkt ook naar de verdeling van de risico’s en aansprakelijkheid. De muziekschool loopt het grootste risico en aansprakelijkheid. Immers de locatie, inventaris, instrumentarium etc. staan allemaal op naam van de muziekschool. De lescontracten staan op naam van de muziekschool en de muziekschool ontvangt alle betalingen. Als zzp-docent loop je nagenoeg geen risico en aansprakelijkheid. Ook hier is het vrij duidelijk dat er snel sprake is van een gezagsverhouding.

Beloning en concurrentie- en/of relatiebeding

Volgens de Belastingdienst moet ook worden gekeken naar de aanwezigheid van een concurrentie- en/of relatiebeding en de beloning van de zzp’er. De meeste muziekscholen bepalen het uurtarief van de zzp-docent. Als zzp-docent ben je meestal niet vrij om je eigen tarieven te bepalen. De aanwezigheid van een concurrentie- en/of relatiebeding in het contract is ook een belangrijke indicator dat sprake is van een gezagsverhouding.

Duur van de opdracht

Volgens de wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelatie (DBA) en de wet Arbeidsmarkt in Balans (WAB) kan een lange duur van een opdracht gezien worden als indicatie dat er sprake is van een vast dienstverband. Het lesgeven bij een muziekschool doe je meestal voor een langere tijd, vaak minimaal één of twee lesseizoenen, maar in de praktijk vaak veel langer. Dit zal ook bijdragen aan het oordeel dat er een gezagsverhouding is.

6. Modelovereenkomst

Ik gebruik een modelovereenkomst van de Belastingdienst. Dan kan ik toch geen schijnzelfstandige zijn?

Een modelovereenkomst is een door de Belastingdienst goedgekeurd document dat de werkrelatie tussen een zzp'er en opdrachtgever verduidelijkt. Hoewel eerder werd aangenomen dat werken volgens een modelovereenkomst automatisch betekende dat men niet in loondienst was, is dit nu complexer geworden door recente juridische uitspraken. De overheid beoordeelt nu het geheel van de opdracht, inclusief de aard van het werk en de uitvoering, om schijnzelfstandigheid te voorkomen. Dit wordt verder duidelijk in het volgende punt.

7. Afweging van alle elementen

Niet alleen de Belastingdienst, maar ook de advocaat-generaal bij het arrest van de Hoge Raad van 6 november 2020 (ECLI:NL:HR:2020:1746) vindt het bij het beoordelen van de gezagsverhouding veel belangrijker om te kijken naar de organisatorische inbedding van het werk of de werkzaamheden een wezenlijk onderdeel vormen van de bedrijfsvoering. De advocaat-generaal hecht ook belang aan de onderhandelingspositie die de zzp’er wel of niet heeft bij de bepaling van zijn tarief en andere contractsvoorwaarden.

Uit het zelfde arrest blijkt dat het gaat om een afweging van alle elementen in de samenwerking tussen jou als zzp’er en je opdrachtgever. Het in de opdrachtovereenkomst uitdrukkelijk benoemen dat er tussen jou en je opdrachtgever geen gezagsverhouding en dus geen arbeidsovereenkomst bestaat is niet van belang.

In de uitspraak van de Hoge Raad (ECLI:NL:HR:2023:443) 24 maart 2023 in de zaak van het FNV tegen Deliveroo vindt de Hoge Raad ook dat bij de vraag of er sprake is van ZZP werkzaamheden of een arbeidsovereenkomst, dit afhangt van álle omstandigheden van het geval. De Hoge Raad geeft hierbij een opsomming van omstandigheden die (onder meer) van belang zijn voor de kwalificatie van een arbeidsovereenkomst, namelijk:

de aard en duur van de werkzaamheden;
de wijze waarop de werkzaamheden en de werktijden worden bepaald;
de inbedding van het werk en degene die de werkzaamheden verricht in de organisatie en de bedrijfsvoering van degene voor wie de werkzaamheden worden verricht;
het al dan niet bestaan van een verplichting het werk persoonlijk uit te voeren;
de wijze waarop de contractuele regeling van de verhouding van partijen tot stand is gekomen;
de wijze waarop de beloning wordt bepaald en waarop deze wordt uitgekeerd;
de hoogte van deze beloningen;
de vraag of degene die de werkzaamheden verricht daarbij commercieel risico loopt;
of degene die de werkzaamheden verricht zich in het economisch verkeer als ondernemer gedraagt of kan gedragen, bijvoorbeeld bij het verwerven van een reputatie, bij acquisitie, wat betreft fiscale behandeling, en gelet op het aantal opdrachtgevers voor wie hij werkt of heeft gewerkt en de duur waarvoor hij zich doorgaans aan een bepaalde opdrachtgever verbindt.

8. Vallen mijn werkzaamheden als zzp-docent bij een muziekschool onder schijnzelfstandigheid?

Vaak wel. De meeste (niet gesubsidieerde) muziekscholen huren zzp-docenten in op de volgende manier:

De muziekschool is overal verantwoordelijk voor.
De leerlingen zijn klanten van de muziekschool en sluiten met hen een lesovereenkomst
De muziekschool doet de (leerling)administratie, en stuurt de facturen naar de leerlingen.
De muziekschool ontvangt de lesgelden van de leerlingen.
De muziekschool loopt het financiële risico.
De muziekschool is verantwoordelijk en aansprakelijk voor de locatie, instrumentarium, facilitering, ondersteunend personeel etc.
De muziekschool huurt jou als zzp’er in tegen een vast uurtarief wat meestal door de school wordt bepaald.
Als zzp-docent maak jij een wezenlijk onderdeel uit van de bedrijfsvoering van de muziekschool, immers, zonder docenten geen muzieklessen, en dat is nu nét wat een muziekschool doet.
Als zzp’er moet jij communiceren vanuit de naam van de muziekschool, niet vanuit je eigen bedrijfsnaam.
De muziekschool bepaalt lesdag, leslocatie en lesruimte van de zzp-docent
In veel gevallen geeft de muziekschool de zzp-docent duidelijke aanwijzingen hoe de lessen moeten verlopen, en wat de zzp-docent moet doen.
In veel gevallen geeft de muziekschool jou diverse verplichtingen zoals verplichte docentenvergaderingen en uitvoeringen/concerten.
De muziekschool bepaalt hoeveel uren per week jij moet werken.
Als zzp-docent krijg jij een vaste werkplek toegewezen.
Die werkplek is door de muziekschool voorzien van alle benodigde instrumentarium en apparatuur om de werkzaamheden uit te voeren.
Je bent verplicht om zélf de opdracht uit te voeren. Je mag niet zomaar iemand anders sturen. Eventuele vervanging bij ziekte of afwezigheid wordt door de muziekschool geregeld, of moeten in duidelijk overleg geregeld worden door de zzp-docent.

Komt dit bovenstaande overeen met jouw zzp werksituatie bij een muziekschool? Als je alle bovenstaande elementen naast de muziekschoolpraktijk legt, zie je dat het eigenlijk niet anders kan, dan dat de Belastingdienst de zzp-opdracht zal beoordelen als een arbeidsovereenkomst en dus jou al schijnzelfstandige ziet. Ook al hebben jullie een model opdrachtovereenkomst gebruikt, heb je meer dan drie opdrachtgevers, ben je ingeschreven bij de KVK en heb je een BTW nummer. Voor die opdracht ben jij schijnzelfstandige. En zal de Belastingdienst bij jou aankloppen voor de gevolgen daarvan. Je overtreed namelijk de wet.

9. De gevolgen van schijnzelfstandigheid

De gevolgen kunnen enorm zijn. Werken als schijnzelfstandige is strafbaar. Als schijnzelfstandigheid wordt vastgesteld leidt dat direct (en met terugwerkende kracht) tot een onjuiste belastingaangifte. Want je had immers de werkzaamheden in loondienst moeten uitvoeren.

Als na een controle van de Belastingdienst blijkt dat, bij de werkzaamheden die jij uitvoert voor de muziekschool, er sprake is van een (fictieve) dienstbetrekking, dan zal de Belastingdienst vooralsnog eerst kijken of er sprake is van kwaadwillendheid. Dit is als je vooraf hebt kunnen weten/geweten dat de uitvoer van de werkzaamheden onder schijnzelfstandigheid vallen, en je toch deze opdracht bent gaan uitvoeren.

Als je de Belastingdienst kan overtuigen van je onschuld en onwetendheid krijg je in eerste instantie een waarschuwing en bindende aanwijzingen en zal je binnen drie maanden de situatie moeten veranderen door die aanwijzingen op te volgen. Maar met al die nieuwsberichten en online informatie over schijnzelfstandigheid lijkt het me sterk dat je de Belastingdienst van je onwetendheid kan overtuigen en lijkt me handhaving onvermijdelijk.

Is er wel een vermoeden van kwaadwillendheid of heb jij niets met de waarschuwing gedaan dan kan de Belastingdienst overgaan op handhaving door jou boetes en correctieverplichtingen of naheffingsaanslagen op te leggen.

En vergis je niet: dit kan flink oplopen! De schijnzelfstandige kan te maken krijgen met een vordering van de Belastingdienst van duizenden of zelfs tienduizenden euro’s.

De Belastingdienst kan tot vijf jaar terug gaan in de tijd en dan alle door jou genoten ondernemersvoordelen (startersaftrek, zelfstandigenaftrek, terug ontvangen BTW etc) terugvorderen, niet betaalde belastingen navorderen en bovendien een boete opleggen van maximaal 100% van de aanslag.

Daarnaast zal de opdrachtgever beboet worden en ook naheffingen loonbelasting en premie volksverzekeringen krijgen. In veel gevallen mag een opdrachtgever de naheffing loonbelasting en de boete verhalen op de opdrachtnemer. Dat betekent dat jij als zzp’er naast de boetes en naheffingen van de Belastingdienst ook nog een flink bedrag moet (terug)betalen aan je opdrachtgever. Nogmaals, dit kan tot vijf jaar terug!

Waarschijnlijk heb jij geen financiële buffer om zo’n klap op te vangen en zal je op zijn minst een flinke belastingschuld overhouden of is er zelfs kans op een faillissement. Dit heeft grote gevolgen als je bijvoorbeeld je koophuis hebt. Als zzp’er met een eenmanszaak ben jij ook privé aansprakelijk voor je zakelijke schulden en bij een faillissement bestaat de kans dat je je koophuis zal moeten verkopen om de schuld af te lossen. Dat wil je natuurlijk voorkomen!

10. Schijnzelfstandigheid handhaven

Uiterlijk 1 januari 2025, zo niet eerder, heeft de overheid de ambitie om het handhavingsmoratorium op te heffen en zal de Belastingdienst gaan handhaven op schijnzelfstandigheid. Dan zullen ze controleren of jij als zzp’er met de werkzaamheden die jij uitvoert voldoet aan de ondernemerscriteria. En voldoe je niet, dan loop je kans op de hierboven genoemde consequenties.

11. En nu?

Er zijn eigenlijk maar drie oplossingen:

In loondienst bij de muziekschool

De plekken waar je vanuit loondienst les kan geven zijn meestal door de overheid gesubsidieerde instellingen. Werk je als zzp’er bij een van de weinige muziekscholen die nog gesubsidieerd wordt, dan is het wellicht mogelijk om bij hen in loondienst te gaan. Dan ben je voor die opdracht geen schijnzelfstandige meer, maar werknemer.

Op verzoek van Zembla onderzocht branchevereniging Cultuurconnectie hoeveel vrijgevestigde muziekscholen er nog zijn. Waren dat er in 2007 nog 108, in 2021 waren daar slechts twaalf van over. In sommige gemeentes zijn de muziekscholen opgegaan in de zogenoemde Centra voor de Kunsten. Daarvan waren er in 2021 nog 98, maar dat aantal neemt elk jaar verder af.

En niet alle instellingen krijgen subsidie voor muziekdocenten. Dat betekent dat er niet heel veel plekken meer zijn om vanuit loondienst les te geven. De docenten die er les geven zullen niet snel hun baan opzeggen, dus bij een gesubsidieerde muziekschool een vaste baan vinden kan vrij lastig zijn.

Er zijn vele honderden niet-gesubsidieerde muziekscholen, popscholen, rockscholen (of welke naam ze zichzelf ook geven) in Nederland. Maar die kunnen het niet betalen om docenten in loondienst te nemen, vanwege de veel hogere kosten van het in dienst nemen van personeel, de werkgeverslasten, hogere administratieve kosten, loonbelastingen etc. Ook zijn er hogere financiële risico’s bij ziekte van de werknemers. en vanwege het wegvallen van de 0-uren contracten liggen daar ook geen mogelijkheden meer.

Het lesgeld wat de leerling betaald zou zeker drie keer hoger moeten worden om jou als docent in loondienst te nemen. En dat wordt natuurlijk een lastig verhaal.

Vanuit huis lesgeven

Je kan natuurlijk besluiten om niet meer bij een muziekschool les te geven, maar vanuit je eigen huis les te geven. Of je huurt een leslokaal of oefenruimte om je lessen te geven. Er is geen risico meer voor schijnzelfstandigheid. Maar naast dat ene voordeel, zitten er ook een aantal grote nadelen aan. Je moet echt alles zelf doen, je hebt hogere kosten omdat je alle faciliteiten, instrumenten, apparatuur en lesmaterialen zelf moet regelen. Je hebt geen collega’s meer dus je mist gezelligheid, samen sparren en samenwerken met uitvoeringen of projecten. Je moet je kennis van marketing en sales toe-eigenen en je zal je naam als docent helemaal zelf moeten opbouwen.

Bij Novae Popschool les geven

Als je gaat lesgeven bij Novae Popschool en deel uit gaat maken van het docententeam dan is er totaal geen risico op schijnzelfstandigheid. En toch blijf je zelfstandig ondernemer. Dat komt omdat wij een totaal andere samenwerkingsvorm gebruiken. Wij gebruiken het beproefde franchise-model als basis voor de zakelijke samenwerkingsvorm tussen de popschool en haar docenten, waarbij we een eerlijk en transparant win-win partnerschap aangaan om tot het geven van lessen te komen.

12. Waarom lesgeven bij Novae Popschool aantrekkelijk is:

Een gerenommeerde instelling: Novae Popschool heeft een goede reputatie en is een bekende naam in Ede en omgeving. Als docent bij Novae Popschool ben jij verbonden aan een gerenommeerde instelling met een stevige reputatie.
Een groot bereik: Novae Popschool beschikt over een groot netwerk en een uitgebreid bereik, waardoor jij toegang hebt tot een constante stroom van nieuwe leerlingen.
Professionele faciliteiten: Novae Popschool beschikt over professionele faciliteiten, zoals inspirerende leslokalen, instrumenten en opnameapparatuur. Als docent bij Novae Popschool heb jij toegang tot deze faciliteiten en kun jij je leerlingen een professionele leeromgeving aanbieden.
Persoonlijke en professionele groei: Lesgeven bij Novae Popschool biedt jou de mogelijkheid om je muzikale vaardigheden en kennis delen met anderen, evenals de kans om te groeien als docent en ondernemer en je netwerk uit te breiden.
Samenwerken met andere docenten: Novae Popschool heeft een team van ervaren en gepassioneerde docenten, waardoor je kunt samenwerken, ervaringen kunt uitwisselen en elkaar kunt steunen.
Ondersteuning en opleiding: Novae Popschool biedt haar docenten regelmatig opleidingen en trainingen aan, evenals ondersteuning bij het ontwikkelen van lesprogramma's en het beheren van administratieve taken.
Marketing-ondersteuning: Novae Popschool is erg goed in marketing waardoor er een constante stroom is van nieuwe leerlingen.
Stabiliteit en stevige basis: Als docent bij Novae Popschool heb je de zekerheid van een goede omzet en een stabiele werkomgeving, waardoor je je op lange termijn vanuit een stevige basis kunt richten op het ontwikkelen van je carrière als muziekdocent.
Onderdeel zijn van een community: Lesgeven bij Novae Popschool betekent dat je onderdeel bent van een gepassioneerde en enthousiaste community van leerlingen en docenten.
Waardevolle ervaring: Lesgeven bij Novae Popschool is een uitdagende en verrijkende ervaring, waardoor je kunt groeien en je vaardigheden en kennis kunt uitbreiden.
Bijdragen aan de muziekindustrie: Als docent bij Novae Popschool heb je de kans om de volgende generatie muzikanten te ontwikkelen en bij te dragen aan de groei en ontwikkeling van de muziekindustrie.

Dit zijn slechts enkele voorbeelden van de voordelen van lesgeven bij Novae Popschool.

Interesse?

Wil jij bijdragen aan het succes van onze leerlingen en je eigen ondernemerschap verder ontwikkelen? Wil jij als docent aan de slag bij Novae Popschool? Kijk dan nu op de vacaturepagina voor de mogelijkheden!